Split, Chorwacja
Split to tętniące życiem i niezwykle ważne miasto, położone w malowniczej Dalmacji, będącej częścią Chorwacji. Podobnie jak słynny Dubrownik, Split jest bardzo często odwiedzany przez turystów z całego świata, a jego popularność zawdzięcza przede wszystkim doskonale zachowanym pozostałościom z czasów rzymskich. Mowa tu o imponującym Pałacu Cesarza Dioklecjana, jego tajemniczych podziemiach, monumentalnej bramie pałacowej, muzeum Dioklecjana oraz świątyni Jowisza, które razem tworzą unikalny kompleks zabytkowy. Na przestrzeni dziejów miastem władały różne państwa, takie jak Wenecja, Austro-Węgry czy Imperium Osmańskie, co przyczyniło się do tego, że Split jest fascynujący i niezwykle różnorodny pod względem architektonicznym. Każda epoka pozostawiła tu swój ślad, tworząc mozaikę stylów i kultur. To miasto, w którym starożytność płynnie łączy się z nowoczesnością, oferując odwiedzającym niezapomniane wrażenia. Split to nie tylko historia, ale także tętniące życiem centrum kulturalne i doskonała baza wypadowa do odkrywania uroków chorwackiego wybrzeża i wysp.
Parking Split
Parkowanie w Splicie, zwłaszcza w pobliżu Starego Miasta, może być wyzwaniem i niestety często stanowi źródło frustracji dla zmotoryzowanych turystów. W przeciwieństwie do Zadaru, gdzie system parkingowy jest dobrze przemyślany, w Splicie polityka parkingowa jest, delikatnie mówiąc, na poziomie niedostatecznym, co sami doświadczyliśmy. W pobliżu historycznego centrum znajduje się kilka parkingów, jednak większość z nich jest niewielka i szybko się zapełnia. To sprawia, że znalezienie wolnego miejsca wymaga cierpliwości i często odrobiny szczęścia, zwłaszcza w godzinach szczytu.
Jedynym dość dużym parkingiem jest Vanulično parking Svačićeva, położony przy ulicy Petra Svačića 18 (1, GPS: 43.5125619, 16.4381542). Aby zwiększyć nasze szanse na bezproblemowe zaparkowanie w Splicie, wcześniej dokładnie zapoznaliśmy się z położeniem i wielkością parkingów w okolicach starego miasta, a także postanowiliśmy przyjechać wyjątkowo wcześnie, aby zapewnić sobie miejsce parkingowe. Zgodnie z planem, dotarliśmy już o 8:50, ale niestety, ku naszemu zaskoczeniu, parking był po prostu całkowicie zapełniony o tej porze (i co ważne, było to już po sezonie turystycznym!). Zaczęliśmy więc krążyć w poszukiwaniu wolnego miejsca i dopiero po 20 minutach udało się nam je znaleźć w jednym z zakamarków parkingu; już myśleliśmy, że trzeba będzie zrezygnować z wizyty. Później, przy wyjeździe, zapytaliśmy w kasie, dlaczego o tej porze miejsca były już zajęte. Okazuje się, że aż 80% miejsc o tej godzinie jest zajętych przez lokalsów, którzy przyjeżdżają do pracy lub w celu załatwiania różnych spraw. Aby mieć komfort w znalezieniu wolnego miejsca, trzeba przyjechać przed ósmą rano! Naprawdę trudno wyobrazić sobie, jak to wygląda w szczycie sezonu turystycznego. To pokazuje, jak miasto Split "dba" o zmotoryzowanych turystów.
Jeśli macie pecha i nie możecie znaleźć wolnego miejsca na parkingu Svačićeva, spróbujcie innych opcji, choć są one zazwyczaj mniejsze: Stari Plac (2, GPS: 43.5125492, 16.4359870), Parking Kućica (3, GPS: 43.5112375, 16.4423925) lub Parking Bijankinijeva (4, GPS: 43.5053725, 16.4449164). Istnieje też rzeczywiście większy parking Trg Hrvatske bratske zajednice położony bardziej na północ (5, GPS: 43.5157953, 16.4404719), ale niestety nie jest wyasfaltowany, więc po opadach lub w ich trakcie jest tam po prostu błoto, co może być problematyczne. Warto zawsze mieć na uwadze te alternatywy i być przygotowanym na ewentualne trudności z parkowaniem, szczególnie w popularnych godzinach. Mimo tych wyzwań, piękno Splitu z pewnością wynagradza wszelkie niedogodności.
Stare Miasto w Splicie
Na szczęście stres spowodowany szukaniem wolnego miejsca na parkingu w Splicie całkowicie rekompensuje jego zapierające dech w piersiach Stare Miasto. To miejsce, gdzie historia ożywa na każdym kroku, a starożytne ruiny płynnie przeplatają się z codziennym życiem. Ponieważ zaparkowaliśmy na parkingu Svačićeva, więc aby dostać się do serca Pałacu Dioklecjana, szliśmy ulicą Ćiril-Metodova w kierunku tętniącego życiem placu Trg Gaje Bulata. Następnie wkroczyliśmy już w obszar starego miasta i ulicą Domaldova dotarliśmy do urokliwego placu Narodni Trg (Plac Ludowy) (A, GPS: 43.5089761, 16.4385772). Jest tam kilka urokliwych restauracji – w jednej z nich zatrzymaliśmy się na chwilę i zjedliśmy smaczne śniadanie, chłonąc atmosferę poranka. Przy placu stoi piękny budynek dawnego ratusza z XV wieku, w którym obecnie mieści się muzeum, świadectwo bogatej historii administracyjnej miasta. Plac Narodni Trg jest idealnym miejscem do obserwowania życia w Splicie i podziwiania architektury. Jego renesansowe i gotyckie fasady tworzą malownicze tło dla codziennych wydarzeń.
Następnie szliśmy ulicami Ispod ure i kralja Petra Krešimira lV, mijając po drodze monumentalną Bramę Żelazną (Porta Ferrea) (B, GPS: 43.5087155, 16.4393148) – niezwykle ciekawy obiekt historyczny z czasów rzymskich. W czasach Dioklecjana była to jedna z czterech głównych bram prowadzących do jego pałacu, stanowiąca ważne wejście do cesarskiej rezydencji. Dziś, choć znacznie zmieniona, nadal robi wrażenie i pozwala wyobrazić sobie, jak wyglądał Split w czasach rzymskich. Jej kamienne łuki i ślady dawnych murów to świadkowie wieków historii, które przetoczyły się przez to miasto. Spacerując przez Bramę Żelazną, wkraczamy w głąb rzymskiego dziedzictwa Splitu, co jest niezapomnianym doświadczeniem dla każdego miłośnika historii. To symboliczne przejście z teraźniejszości do odległej przeszłości, które doskonale wprowadza w atmosferę Pałacu Dioklecjana.
Pałac Dioklecjana
Pałac Dioklecjana, wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO, to rzeczywiście monumentalny kompleks, który robi ogromne wrażenie i jest sercem Starego Miasta w Splicie. Składa się na niego wiele fascynujących elementów, w tym rzymska Świątynia Jowisza (C, GPS: 43.5083551, 16.4395507), która zachwyca swoją architekturą i rzeźbionymi detalami. To w tym miejscu, w czasach rzymskich, oddawano cześć najwyższemu z bogów. Jednak najważniejszym i najbardziej rozpoznawalnym miejscem dla turystów jest bez wątpienia Perystyl (D, GPS: 43.5082272, 16.4401489) – centralny plac pałacu, otoczony kolumnadą, który służył jako główne atrium i miejsce spotkań. To właśnie tu gromadzą się wszyscy, którzy chcą zobaczyć antyczne zabytki Splitu i poczuć puls tego historycznego miejsca. Faktycznie, nawet poza sezonem jest tu mnóstwo ludzi, co świadczy o ogromnej popularności Pałacu Dioklecjana. Wchodząc od strony północnej, zauważamy po lewej stronie majestatyczną Katedrę św. Duje, która była pierwotnie mauzoleum Dioklecjana. Z jej prawie 60-metrowej dzwonnicy rozpościera się naprawdę niesamowity widok na całe miasto, zatokę i okoliczne wyspy, co jest idealnym miejscem do podziwiania panoramy Splitu i wykonania niezapomnianych zdjęć.
Z Perystylu weszliśmy do tajemniczych podziemi pałacu (E, GPS: 43.5077836, 16.4398861), które na pierwszy rzut oka przypomniały nam Wielki Bazar w Stambule – oczywiście o dużo mniejszej skali. Podziemia, które pierwotnie służyły jako fundamenty pałacu, dziś są labiryntem kamiennych korytarzy i pomieszczeń, w których znajduje się po prostu mnóstwo sklepików. Można tu kupić pamiątki, lokalne wyroby rzemieślnicze i inne ciekawe (a czasem nieco kiczowate) rzeczy, co nadaje miejscu unikalny charakter. Spacer po podziemiach to fascynująca podróż w głąb historii, pozwalająca poczuć atmosferę dawnych wieków i podziwiać inżynierię Rzymian. Często odbywają się tu również wystawy i wydarzenia kulturalne, co dodatkowo wzbogaca doświadczenie. To idealne miejsce na schronienie się przed upałem i zagłębienie w mroki historii Pałacu Dioklecjana, odkrywając jego mniej znane oblicze.
Obala Hrvatskog narodnog preporoda
Z podziemi Pałacu Dioklecjana wychodzimy wprost na piękny i tętniący życiem deptak Obala Hrvatskog narodnog preporoda (wybrzeże chorwackiego odrodzenia narodowego) (F, GPS: 43.5075814, 16.4390975), który jest ulubionym miejscem spotkań zarówno mieszkańców, jak i turystów. Do lat 90. XX wieku była to po prostu ruchliwa ulica, ale później została przekształcona w elegancki deptak, co znacznie podniosło jej atrakcyjność. Dziś jest to serce Splitu, gdzie odbywają się koncerty noworoczne i mają miejsce liczne wydarzenia kulturalne, festiwale i uroczystości, co sprawia, że zawsze coś się tu dzieje. Deptak sąsiaduje z brzegiem morza, dzięki czemu mamy z niego ładny widok na całą zatokę, jachty i promy, a także na malownicze wyspy w oddali. Jest to idealne miejsce na spokojny spacer, podziwianie zachodu słońca, wypicie kawy w jednej z licznych kawiarni lub po prostu obserwowanie życia miasta. Palmowe aleje, urokliwe ławki i historyczne budynki tworzą niezapomniany krajobraz, który jest esencją Splitu. To obowiązkowy punkt na mapie każdego turysty, oferujący relaks i piękne widoki.
Trg republike
Deptakiem Obala Hrvatskog narodnog preporoda idziemy w kierunku placu Trg republike (Plac Republiki) (G, GPS: 43.5089450, 16.4363081), który jest otoczony pięknymi, neorenesansowymi budynkami z czerwonej cegły, tworzącymi spójną i elegancką całość. Plac od razu skojarzył się nam z Placem św. Marka w Wenecji – i było to poprawne skojarzenie, ponieważ został on zaprojektowany jako jego mniejsza kopia, inspirowana wenecką architekturą. Trg republike jest miejscem, gdzie regularnie odbywają się koncerty, festiwale i inne wydarzenia kulturalne, co sprawia, że zawsze panuje tu żywa i radosna atmosfera. Można tu również usiąść w jednej z urokliwych kawiarni i delektować się kawą, podziwiając architekturę i obserwując otoczenie. Będąc w Splicie, trzeba koniecznie odwiedzić ten plac, aby poczuć jego unikalny klimat i podziwiać jego architektoniczne piękno. Jest to idealne miejsce na odpoczynek i chłonięcie atmosfery miasta, z dala od zgiełku głównych atrakcji, ale jednocześnie blisko centrum wydarzeń.
Park Šuma Marjan
Jeśli jeszcze dysponujecie wolnym czasem i szukacie wytchnienia od miejskiego zgiełku, koniecznie odwiedźcie piękny Park Šuma Marjan (Las Marjan), położony na zboczu wzgórza. Ten rozległy park oferuje nie tylko liczne punkty widokowe, z których rozpościera się zapierająca dech w piersiach panorama Splitu, morza i okolicznych wysp, ale także ogród botaniczny oraz inne atrakcje przyrodnicze. Park zaczyna się już około 800 m na zachód od centrum miasta (H, GPS: 43.5077817, 16.4303319), choć trzeba się trochę wspiąć po schodach, aby dotrzeć do jego wyższych partii. Ma długość około 4 kilometrów i oferuje wiele tras spacerowych i biegowych. Na jego końcu znajduje się instytut badawczy oceanografii i rybołówstwa. Jeśli ktoś woli pojechać samochodem, może wykorzystać asfaltową drogę otaczającą cały obszar parku, co ułatwia dostęp do różnych części. Park jest naprawdę rozległy, można tu spędzić wiele godzin spacerując, biegając lub po prostu relaksując się na łonie natury. Jest wiele publicznych plaż, gdzie można zażyć orzeźwiającej kąpieli, urokliwych miejsc piknikowych oraz punktów z zapierającymi dech w piersiach widokami, które są idealne do podziwiania zachodów słońca. Marjan to prawdziwa zielona oaza Splitu, oferująca aktywny wypoczynek i niezapomniane widoki, co czyni go obowiązkowym punktem na mapie każdego turysty, poszukującego spokoju i kontaktu z naturą.
Park jest naprawdę rozległy, można tu spędzić wiele godzin spacerując lub biegając. Jest wiele publicznych plaż, miejsc piknikowych i zapierających dech w piersiach widoków.
Gastronomia w Split
Gastronomia w Splicie to prawdziwa mozaika smaków, łącząca tradycje kuchni śródziemnomorskiej z bogactwem lokalnych produktów Dalmacji. Miasto, położone na wybrzeżu, słynie z doskonałych owoców morza i ryb, które są podstawą wielu dań. W restauracjach w Splicie znajdziecie świeże składniki, takie jak oliwa z oliwek, aromatyczne zioła, świeże warzywa i owoce, a także doskonałe wina z lokalnych winnic. Kuchnia dalmatyńska jest prosta, ale niezwykle smaczna, kładąc nacisk na naturalne smaki i wysoką jakość produktów. Wiele potraw jest grillowanych lub pieczonych w tradycyjnych piecach, co nadaje im wyjątkowy aromat. Wizyta w Splicie to doskonała okazja, aby zanurzyć się w kulinarne tradycje Chorwacji i skosztować autentycznych przysmaków, które są integralną częścią kultury tego regionu. Niezależnie od tego, czy szukacie eleganckiej restauracji, czy urokliwej konoby (tradycyjnej tawerny), Split z pewnością zaspokoi Wasze kulinarne pragnienia, oferując niezapomniane doznania smakowe w malowniczej scenerii Adriatyku.
Co warto zjeść?
Będąc w Splicie, koniecznie spróbujcie lokalnych specjałów, które są wizytówką chorwackiej kuchni dalmatyńskiej. Na pierwszym miejscu jest oczywiście peka – tradycyjne danie przygotowywane pod żeliwnym dzwonem, pod którym piecze się mięso (najczęściej jagnięcina, cielęcina lub ośmiornica) z warzywami. To wolno gotowane danie jest niezwykle aromatyczne i delikatne w smaku. Warto również skosztować crni rižot, czyli czarnego risotto z kałamarnicą, które zawdzięcza swój kolor atramentowi kałamarnicy – to prawdziwy klasyk chorwackich restauracji. Dla miłośników owoców morza polecamy świeże ryby (np. dorada, labraks), grillowane z oliwą z oliwek i ziołami, oraz škampi na buzaru (krewetki w sosie winnym z czosnkiem i pietruszką). Nie zapomnijcie o pašticada – długo duszonej wołowinie w słodko-kwaśnym sosie, często podawanej z gnocchi. Do posiłku idealnie pasuje kieliszek lokalnego wina, zwłaszcza białego z regionu Dalmacji, takiego jak Pošip czy Malvazija, lub czerwonego Plavac Mali. Na deser, spróbujcie fritule (małe pączki z rodzynkami i skórką cytrynową) lub rožata (dalmatyński crème brûlée). Te kulinarne doznania z pewnością umilą Wam pobyt w Splicie i pozwolą na pełne zanurzenie się w smakach Dalmacji.
Gdzie zjeść?
Split oferuje szeroki wybór miejsc, gdzie można spróbować autentycznej kuchni dalmatyńskiej, od eleganckich restauracji po urokliwe, tradycyjne konoby. W okolicach Starego Miasta i Pałacu Dioklecjana znajdziecie wiele restauracji, które oferują dania z owoców morza i mięs. Jedną z wysoko ocenianych restauracji jest Restaurant Dvor, która oferuje piękne widoki na morze i serwuje nowoczesne dania kuchni chorwackiej. Jeśli szukacie bardziej tradycyjnej atmosfery, polecamy Konoba Fetivi, znana z autentycznych dań dalmatyńskich i domowej atmosfery. Warto również odwiedzić Konoba Varos, która jest jednym z najstarszych i najbardziej renomowanych miejsc w Splicie, serwującym klasyczne dania regionalne. Dla szybkiej przekąski lub lunchu, poszukajcie małych fast foodów serwujących ćevapi (grillowane mielone mięso) lub bureki (ciasto filo z nadzieniem). Na deptaku Obala Hrvatskog narodnog preporoda znajdziecie wiele kawiarni i barów, idealnych na kawę lub drinka z widokiem na morze. W sezonie turystycznym, szczególnie latem, restauracje mogą być dość zatłoczone, dlatego zaleca się wcześniejszą rezerwację stolika, zwłaszcza wieczorem. Split to raj dla smakoszy, oferujący niezapomniane doznania kulinarne w sercu Dalmacji.
Zobacz również: