Ostrawa i okolice: trzy pałace niedaleko Ostrawy
Nasza kolejna wycieczka prowadziła w stronę Ostrawy, gdzie postanowiliśmy odwiedzić kilka interesujących pałaców zlokalizowanych w jej okolicach. Region ten, znany jako Morawsko-Śląski, słynie z bogatego dziedzictwa przemysłowego, ale kryje również liczne perły architektury rezydencjonalnej, często pomijane przez turystów. Na trasie znalazły się trzy miejscowości warte uwagi: Studénka, Nová Horka i Stará Ves nad Ondřejnicí. Każda z nich oferuje coś wyjątkowego — od zabytkowej architektury po piękne parki i lokalne muzea. Warto wspomnieć, że wszystkie te miejsca są doskonale skomunikowane z Ostrawą, co czyni je idealnymi celami na krótkie wypady z miasta. To świetna propozycja na jednodniową, spokojną wyprawę poza miasto. Można połączyć zwiedzanie z odpoczynkiem w otoczeniu zieleni i głębokim zanurzeniem w historię. Dodatkowo, region ten oferuje liczne ścieżki rowerowe, które łączą poszczególne atrakcje, co stanowi alternatywny sposób eksploracji dla aktywnych turystów.
Studénka
Studénka to miejscowość, która kryje w sobie pałac z bogatą historią i unikalnym muzeum, otoczony rozległym parkiem idealnym do relaksu. Miasto, choć niewielkie, ma długą tradycję przemysłową związaną z produkcją wagonów kolejowych, co znajduje odzwierciedlenie w charakterze lokalnych atrakcji. Pierwsze wzmianki o osadzie pochodzą już z XIV wieku, a jej rozwój był ściśle związany z rozwojem kolei w XIX wieku.
W Studénce znajduje się pałac z XVIII wieku (GPS: 49.725483, 18.075191), otoczony malowniczym parkiem, który zaprasza do spacerów i odpoczynku na łonie natury. Budowla ta pierwotnie należała do rodu Sedlnitzkich, a później przechodziła przez ręce różnych właścicieli, w tym rodziny Rothschildów, co świadczy o jej znaczeniu w regionie. Architektura pałacu reprezentuje styl barokowy z późniejszymi przebudowami klasycystycznymi, co czyni go interesującym przykładem ewolucji stylów architektonicznych. Obecnie w jego wnętrzach działa „Vagonářské muzeum" — muzeum wagonów, które z pewnością zainteresuje miłośników kolejnictwa, prezentując fascynującą historię transportu szynowego. Ekspozycja obejmuje nie tylko modele historycznych wagonów, ale także narzędzia, dokumenty i fotografie dokumentujące rozwój lokalnego przemysłu kolejowego od XIX wieku. Szczególnie cenna jest kolekcja oryginalnych projektów technicznych i makiet pokazujących ewolucję konstrukcji wagonów na przestrzeni dekad. Osoby zainteresowane tematyką mogą odwiedzić oficjalną stronę muzeum, gdzie znajduje się więcej informacji o eksponatach i godzinach otwarcia. My ograniczyliśmy się do spaceru wokół budynku i krótkiego odpoczynku w parku, ciesząc się spokojem i pięknem otoczenia. Park pałacowy, rozciągający się na powierzchni około 10 hektarów, zachwyca starym drzewostanem, w tym pomnikowymi dębami i lipami, niektóre liczące ponad 200 lat. Wiosną park rozkwita tysiącami kwiatów cebulowych, tworząc malowniczy dywan kolorów. Najwygodniej zaparkować w okolicach restauracji Dělnický dům (1; GPS: 49.724367, 18.078018), niedaleko wejścia na teren pałacu, co zapewnia łatwy i szybki dostęp do atrakcji. Warto dodać, że w pobliżu znajduje się również zabytkowy kościół św. Bartłomieja z XVI wieku, który stanowi dodatkową atrakcję dla miłośników architektury sakralnej.
Nová Horka
Nová Horka to miejscowość, w której znajduje się barokowy pałac, przechodzący obecnie gruntowną rewitalizację, mającą na celu przywrócenie mu dawnego blasku i udostępnienie go szerokiej publiczności. Miejscowość ta, położona w malowniczej dolinie rzeki Odry, przez wieki była ważnym punktem na mapie regionu, o czym świadczą liczne zabytki i bogata historia. Nazwa miejscowości, tłumaczona jako "Nowa Górka", nawiązuje do jej położenia na niewielkim wzniesieniu, które oferuje piękne widoki na okoliczne tereny. Współczesna Nová Horka to spokojne miasteczko liczące około 1600 mieszkańców, które zachowało swój tradycyjny charakter mimo postępującej modernizacji.
Drugim przystankiem była Nová Horka, znana z barokowego pałacu z połowy XVIII wieku (GPS: 49.692981, 18.069837). Budowla ta została wzniesiona w latach 1750-1760 według projektu wybitnego architekta Johanna Lucase von Hildebrandta, którego dzieła można podziwiać również w Wiedniu. Pałac reprezentuje czysty styl barokowy z charakterystycznymi elementami takimi jak mansardowy dach, bogato zdobiona fasada i symetryczny układ przestrzenny. Samochód można zostawić przy ulicy, tuż obok wejścia na teren pałacowy (2; GPS: 49.692461, 18.068839). To wygodne miejsce, blisko głównej bramy, co ułatwia dostęp do obiektu. Warto zwrócić uwagę na imponującą bramę wjazdową z kutymi elementami, która sama w sobie jest dziełem sztuki kowalskiej z XVIII wieku.
Po wejściu przez bramę ukazuje się główny budynek pałacu, otoczony rozległym parkiem. Park ten, rozciągający się na powierzchni ponad 15 hektarów, został zaprojektowany w stylu angielskim z elementami barokowymi, tworząc harmonijne połączenie formalnych i naturalnych kompozycji. W parku znajdują się rzadkie gatunki drzew, w tym kilka okazów platanów klonolistnych i tulipanowców amerykańskich, sprowadzonych tu jeszcze w XIX wieku. W czasie naszej wizyty był on w dość zaniedbanym stanie, ale zaplanowano jego rewitalizację, która ma przywrócić mu dawny splendor. Prace rozpoczęły się od renowacji fasady, zakończonej w październiku 2017 roku, co było pierwszym krokiem w kierunku odnowienia obiektu. Renowacja objęła nie tylko odświeżenie tynków, ale także odtworzenie oryginalnych detali architektonicznych, w tym sztukaterii i elementów kamieniarskich, które zostały wykonane według zachowanych XVIII-wiecznych wzorów. Docelowo pałac ma zostać udostępniony turystom — zakończenie remontu przewidziano na wrzesień 2020 roku. Obiekt przejęło Muzeum Nowojiczińskie, które planuje otworzyć w nim wystawy poświęcone historii tego miejsca oraz rodzinie Vetter von der Lilie, dawnym właścicielom pałacu, co pozwoli zgłębić fascynującą przeszłość tego miejsca. Rodzina Vetter von der Lilie władała pałacem przez ponad 150 lat, pozostawiając po sobie bogatą kolekcję dzieł sztuki, mebli i pamiątek rodzinnych, z których część ma zostać wyeksponowana w odnowionych wnętrzach. Szczególnie cenne są portrety rodzinne autorstwa znanych malarzy epoki baroku oraz kolekcja porcelany miśnieńskiej. Już teraz można obejrzeć jego odnowioną fasadę i otoczenie, podziwiając postępy prac. W pobliżu pałacu znajduje się również zabytkowa oranżeria z XIX wieku, która również jest objęta programem rewitalizacji.
Zwiedzanie tych pałaców to ciekawa alternatywa dla zatłoczonych atrakcji miejskich. Choć mniej znane, obiekty te kryją w sobie niezwykłą historię i niepowtarzalny klimat, który pozwala na prawdziwy relaks. Region ten był świadkiem wielu ważnych wydarzeń historycznych, od wojen śląskich po czasy przemian przemysłowych XIX wieku, co znajduje odzwierciedlenie w architekturze i układzie przestrzennym miejscowości. Spacer po parku, chwila odpoczynku w cieniu starych drzew i spojrzenie na dawną architekturę pozwalają przenieść się w czasie i poczuć dawne echa przeszłości. Szczególnie polecamy odwiedziny wczesnym rankiem lub późnym popołudniem, gdy promienie słońca tworzą magiczną atmosferę, podkreślając piękno barokowych detali. To świetne miejsce dla osób ceniących spokój i odkrywanie mniej oczywistych celów podróży, z dala od turystycznego zgiełku. Każda z odwiedzanych miejscowości ma swój charakter i zasługuje na chwilę uwagi, oferując unikalne wrażenia. Warto również spróbować lokalnych specjałów kulinarnych w pobliskich restauracjach, które serwują tradycyjne dania kuchni morawsko-śląskiej. Region ten może być świetnym dodatkiem do pobytu w Ostrawie lub punktem wyjścia do dalszych eksploracji Czech, pełnych ukrytych skarbów. Dla miłośników aktywnego wypoczynku polecamy również liczne ścieżki rowerowe i piesze szlaki turystyczne, które łączą poszczególne atrakcje regionu, umożliwiając poznanie go z zupełnie innej perspektywy.
Stará Ves nad Ondřejnicí
Stará Ves nad Ondřejnicí to miejscowość, która zachwyca unikalnym pałacem Syrakovskich, prawdziwą perłą renesansowej architektury, idealną na relaks i uroczystości. Położona nad malowniczą rzeką Ondřejnicí, miejscowość ta od wieków przyciągała możnych rodów swoim strategicznym położeniem i urodzajnymi ziemiami. Nazwa "Stará Ves" oznacza "Stara Wieś", co wskazuje na długą historię osadnictwa w tym regionie, sięgającą prawdopodobnie XIII wieku. Dziś to spokojne miasteczko, które zachowało swój historyczny charakter, oferując odwiedzającym nie tylko zabytki, ale także piękne krajobrazy i możliwość kontaktu z naturą. Rzeka Ondřejnice, przepływająca przez miejscowość, tworzy malownicze zakola i jest domem dla wielu gatunków ptaków wodnych, co czyni okolicę atrakcyjną również dla miłośników przyrody.
W miejscowości Stará Ves nad Ondřejnicí znajduje się niezwykle interesujący budynek, będący dawną siedzibą rodu Syrakovskich. Rod ten, pochodzący z Moraw, odgrywał znaczącą rolę w historii regionu od XV wieku, uczestnicząc w ważnych wydarzeniach politycznych i kulturalnych. Syrakovscy byli znanymi mecenasami sztuki i nauki, co znajduje odzwierciedlenie w bogactwie artystycznym ich rezydencji. Pałac pochodzi z XVI wieku i wyróżnia się piękną dekoracją wykonaną techniką sgraffito — podobną jak w renesansowym zamku w Litomyślu, co nadaje mu wyjątkowy charakter i świadczy o jego artystycznej wartości. Technika sgraffito, polegająca na nakładaniu kilku warstw tynku o różnych kolorach i następnie wydrapywaniu wzorów, była szczególnie popularna w renesansowych Czechach i na Morawach. Dekoracje pałacu przedstawiają sceny mitologiczne, alegorie cnót oraz motywy roślinne, wykonane z niezwykłą precyzją i dbałością o szczegóły. Niektóre z motywów nawiązują do włoskiego renesansu, co sugeruje, że przy ich tworzeniu pracowali artyści wykształceni w Italii lub inspirujący się tamtejszą sztuką. Samochód najlepiej zostawić na specjalnie przygotowanym parkingu (3; GPS: 49.727404, 18.187844), położonym tuż naprzeciwko pałacu. To znak, że miejsce przyciąga turystów i cieszy się lokalnym zainteresowaniem, zapewniając wygodny dostęp. Parking może pomieścić około 30 samochodów i jest bezpłatny, co stanowi dodatkowy atut dla odwiedzających. Po przejściu przez ulicę jesteśmy już przy wejściu. Pałac robi duże wrażenie, zwłaszcza dzięki misternym zdobieniom, które opowiadają historię minionych wieków. Fasada budynku została odnowiona w latach 2010-2015, dzięki czemu sgraffita odzyskały swoją pierwotną świetność i wyrazistość. Warto zwrócić uwagę na główny portal wejściowy, ozdobiony herbem rodu Syrakovskich oraz łacińską inskrypcją mówiącą o cnotach i mądrości. Obiekt jest często wykorzystywany na wesela i inne uroczystości, co świadczy o jego popularności i walorach estetycznych. Wnętrza pałacu zostały zaadaptowane na eleganckie sale bankietowe, zachowując jednocześnie historyczny charakter pomieszczeń, w tym oryginalne belkowane stropy i kamienne kominki z XVI wieku. Szczególnie imponująca jest Sala Rycerska z zachowanymi freskami przedstawiającymi sceny batalistyczne. Na miejscu działa również restauracja — można tu usiąść, zrelaksować się i coś zjeść, ciesząc się atmosferą tego wyjątkowego miejsca. Restauracja specjalizuje się w tradycyjnej kuchni morawskiej, serwując dania przygotowane według starych receptur, często z wykorzystaniem lokalnych produktów. Polecamy szczególnie pieczoną kaczkę z czerwoną kapustą oraz tradycyjne knedliki, które są lokalnym przysmakiem. W piwnicy pałacu znajduje się również niewielka winiarnia, gdzie można skosztować win z pobliskich morawskich winnic. Wokół pałacu rozciąga się niewielki, ale urokliwy park z kilkoma pomnikowymi drzewami, w tym 400-letnim dębem, który według legendy był świadkiem wielu historycznych wydarzeń. W sezonie letnim w parku organizowane są koncerty muzyki dawnej i przedstawienia teatralne, które dodatkowo podkreślają renesansowy charakter miejsca. Ciekawostką jest, że pałac służył jako sceneria dla kilku czeskich filmów historycznych, co dodaje mu filmowego blasku i zachęca do wyobrażenia sobie dawnych intryg dworskich.
Meandry Odry niedaleko miejscowości Studénka
Meandry Odry w pobliżu Studénki to ukryty skarb przyrodniczy, idealny dla miłośników spokoju, dzikiej natury i obserwacji ptaków, gdzie rzeka maluje krajobraz swoimi krętymi ścieżkami. Ten fragment doliny Odry stanowi część obszaru Natura 2000 "Poodří", jednego z najcenniejszych terenów podmokłych w Czechach, chronionego ze względu na unikalne ekosystemy i bioróżnorodność. Odra w tym rejonie zachowała swój naturalny, nieuregulowany charakter, co jest rzadkością w dzisiejszej Europie, gdzie większość rzek została skanalizowana. Meandry powstały w wyniku tysięcy lat naturalnej erozji i akumulacji osadów, tworząc skomplikowany system zakoli, starorzeczy i rozlewisk. Region ten nazywany jest często "morawską Amazonią" ze względu na gęstą sieć wodną i bujną roślinność nadbrzeżną.
Niedaleko Studénki rzeka Odra tworzy malownicze meandry, które są prawdziwym rajem dla miłośników przyrody i fotografii. System meandrów rozciąga się na długości około 10 kilometrów, tworząc mozaikę różnorodnych siedlisk - od głębokich rozlewisk po płytkie starorzecza i podmokłe łąki. W okolicy znajdują się liczne stawy i rozlewiska, które stanowią znakomite siedlisko dla wielu gatunków ptaków, czyniąc to miejsce idealnym do birdwatchingu. Obszar ten jest domem dla ponad 300 gatunków ptaków, w tym rzadkich i zagrożonych, takich jak bąk, błotniak stawowy czy derkacz. Podczas wiosennych i jesiennych migracji można tu obserwować tysiące ptaków wędrownych, które zatrzymują się na odpoczynek i żerowanie. Szczególnie imponujące są stada gęsi i żurawi, które tworzą niezapomniane widowisko na niebie. To świetne miejsce do obserwacji przyrody — można tu dostrzec procesy naturalnego formowania się koryta rzeki, co świadczy o dynamice środowiska. Podczas wysokich stanów wody rzeka często zmienia swój bieg, tworząc nowe zakola i odcinając stare meandry, które przekształcają się w starorzecza. Te naturalne procesy geomorfologiczne można obserwować niemal w czasie rzeczywistym, co czyni to miejsce żywym podręcznikiem geografii. Okoliczna roślinność, w tym wierzby i szuwary, tworzy idealne warunki do lęgów i odpoczynku dla ptactwa wodnego, zapewniając im schronienie i pożywienie. Wśród roślin dominują wierzba biała, topola czarna i olsza czarna, które tworzą charakterystyczne łęgi nadrzeczne. W podszycie rosną krzewy tarniny, bzu czarnego i kaliny koralowej, zapewniające pokarm wielu gatunkom zwierząt.
Spacer wśród tych meandrów to świetna propozycja dla miłośników przyrody i fotografii, oferująca niezliczone okazje do uwiecznienia pięknych krajobrazów. Najlepsze warunki do fotografii panują wczesnym rankiem, gdy mgły unoszące się nad wodą tworzą mistyczną atmosferę, lub podczas złotej godziny przed zachodem słońca. Fotografowie przyrodniczy szczególnie cenią to miejsce za możliwość uchwycenia rzadkich gatunków w ich naturalnym środowisku. Miejsce jest ciche, spokojne i mało uczęszczane, co czyni je atrakcyjnym również dla tych, którzy szukają ucieczki od zgiełku miasta i pragną chwili wytchnienia. Przez teren prowadzi kilka oznakowanych ścieżek edukacyjnych z tablicami informacyjnymi opisującymi lokalną florę i faunę. Jedna z nich, "Ścieżka Koník", ma długość około 5 kilometrów i prowadzi przez najciekawsze fragmenty meandrów. Wiosną i latem krajobraz tętni tu życiem — słychać śpiew ptaków, a przy brzegu przemykają kaczki, czaple i inne wodne stworzenia, tworząc dynamiczny ekosystem. Oprócz ptaków można tu spotkać bobry, których tamy i żeremia są widoczne w wielu miejscach, wydry, które polują w czystych wodach, oraz liczne gatunki płazów, w tym rzadką ropuchę paskówkę. W wodach Odry żyje ponad 40 gatunków ryb, w tym szczupak, sandacz i sum europejski. Tereny te objęte są ochroną, co dodatkowo podkreśla ich przyrodnicze znaczenie i potrzebę zachowania. Od 1991 roku funkcjonuje tu Obszar Chronionego Krajobrazu Poodří o powierzchni 81,5 km², który chroni nie tylko przyrodę, ale także tradycyjny krajobraz kulturowy z historycznymi stawami rybnymi. Lokalne organizacje ekologiczne prowadzą regularne programy edukacyjne i wolontariackie, mające na celu ochronę tego cennego ekosystemu. Warto zabrać lornetkę, aparat i wygodne buty — natura w tej okolicy naprawdę potrafi zaskoczyć swoim bogactwem i pięknem. Polecamy również zabranie przewodnika terenowego do rozpoznawania ptaków oraz repelent na komary, które mogą być uciążliwe w sezonie letnim. Dla bardziej zaawansowanych obserwatorów przyrody dostępne są specjalne czatownie ornitologiczne, z których można prowadzić obserwacje bez płoszenia zwierząt. Najlepszym czasem na wizytę jest wczesna wiosna (marzec-kwiecień) podczas migracji ptaków lub późna wiosna (maj-czerwiec), gdy przyroda budzi się do życia i można obserwować liczne lęgi.
Gastronomia w Studénce, Novej Horce i Staré Vsi nad Ondřejnicí
Gastronomia w okolicach Ostrawy to połączenie tradycyjnej kuchni czeskiej z lokalnymi wpływami, oferujące sycące i smaczne dania, które zadowolą każdego smakosza.
Co warto zjeść?
- Svíčková na smetaně: Klasyczne czeskie danie, polędwica wołowa w kremowym sosie śmietanowym, podawana z knedlikami drożdżowymi i żurawiną. To absolutny must-try podczas wizyty w Czechach.
- Vepřo-knedlo-zelo: Pieczeń wieprzowa z knedlikami (chlebowymi lub ziemniaczanymi) i duszona kapusta (biała lub czerwona). Sycące i bardzo popularne danie.
- Guláš: Gulasz wołowy lub wieprzowy, gęsty i aromatyczny, podawany z knedlikami. Często występuje w różnych wariantach regionalnych.
- Smažený sýr: Smażony ser (najczęściej eidam), podawany z frytkami i sosem tatarskim. Popularne danie obiadowe i przekąska.
- Bramboráky: Chrupiące placki ziemniaczane, podobne do polskich, często z czosnkiem i majerankiem.
- Trdelník: Słodkie ciasto drożdżowe, pieczone na specjalnym wałku nad ogniem, posypane cukrem i cynamonem lub orzechami. Idealna słodka przekąska.
- Česnečka: Rozgrzewająca zupa czosnkowa z grzankami i serem. Świetna na każdą pogodę.
- Pivo (piwo): Czechy to królestwo piwa. Koniecznie spróbujcie lokalnych czeskich lagerów, które są znane na całym świecie.
Gdzie zjeść?
- Restauracja Dělnický dům w Studénce: Zlokalizowana w pobliżu pałacu, oferuje wygodne miejsce na posiłek po zwiedzaniu. Można tu spodziewać się tradycyjnych czeskich dań w przystępnych cenach.
- Restauracja w pałacu w Staré Vsi nad Ondřejnicí: W samym pałacu Syrakovskich działa restauracja, co jest doskonałą opcją na obiad w historycznym otoczeniu. To idealne miejsce na relaks i skosztowanie lokalnych specjałów po zwiedzaniu pięknych sgraffito.
- Lokalne gospody (hospoda): W każdej z miejscowości oraz w ich bezpośrednich okolicach można znaleźć tradycyjne czeskie gospody. Są to miejsca o luźnej atmosferze, gdzie serwuje się proste, sycące dania kuchni czeskiej i lokalne piwo.
- Ostrava: Ze względu na bliskość Ostrawy, warto również rozważyć posiłek w większym mieście, które oferuje znacznie szerszy wybór restauracji, od tradycyjnych czeskich po kuchnie międzynarodowe, a także modne kawiarnie i bary.
- Sklepy spożywcze: W mniejszych miejscowościach warto odwiedzić lokalne sklepy spożywcze, aby kupić regionalne produkty, takie jak sery, wędliny czy pieczywo, które można zabrać na piknik w parku pałacowym.
Zobacz również: